Otizm tanısı için şu ana kadar bulunmuş kolay bir tanı testi yok. Tanı koyma sürecinde aile ile görüşmeler, çocuğu gözlemleme, işitme-konuşma-ince ve kaba motor becerileri değerlendiriliyor. Bunun dışında zekasını ya da başka bir sorun olup olmadığını kontrol etmek için IQ testi yapılıyor (WÇZÖ-4).
Ancak IQ ve konuşma testleri her ne kadar bizi tanıya götürse de otizmli çocuklara özgü yapılmadığı ve sadece normal gelişim de olan çocuklara göre yapıldığı için bizi yanlış şekilde yönlendirebilir. Bunu doktorunuzun uygun şekilde değerlendirmesi ve bir uzman süzgecinden geçirilmesi gerekmektedir. Her ne kadar bu testler yapıldı, bir şey çıktı veya çıkmadı şeklinde tanısı konulabilse de bazı durumlarda, özellikle arada kaldığımız durumlarda üç ay, altı ay sonra tekrar testlerin tekrarlanması gerekebiliyor. IQ testinin tekrarı için ise en az bir yıl geçmesi gerekmektedir.
Otizme özgü bazı anketleri çocuğun öğretmenine, evdeki ve etrafındaki kişilere yönlendirerek, sorular sorarak, tüm dünyaca kabul edilmiş otizm teşhis gözlem ölçeği ve çocuklarda otizm kontrol listesi dediğimiz testler yapılarak çocuklarda otizm tanısı konmaya ya da otizm dışlanmaya çalışılır.
Otizm tanısı konulması için “geç” veya “erken” olma durumu yoktur. İşaret ve belirtiler fark edildiğinde bir uzman desteği alınması gerekir. Otizm her bireyde farklı tezahür ettiğinden hafif belirtiler bazen tanıları geciktirebilse de bu korkulacak bir durum değildir. Öncelikle takipli olduğunuz çocuk doktoru, ikinci aşamada bir çocuk gelişim uzmanı veya pedagog, çocuk nöroloji, çocuk psikiyatrisinden ortak görüş alınması gerekebilir.
Otizm de görüntüleme var mı? Görüntüleme ile bu işin tanısını koyabiliyor muyuz?
MR incelemeleri yapılabiliyor. Ancak çocukların gürültülü bir makinanın içinde sabit yani hareketsiz durmaları zor olduğundan uygulama açısından zor. Beyin yapısında ciddi anormalliğe bağlı otizim belirtileri olsa da MR incelemesi tek tek hücrelerdeki değişimleri gösteremediğinden çoğunlukla beyin MR incelemeleri normal çıkabiliyor.
Otizme benzeyen ve otizim tanısını koymadan önce dışlamamız gereken ayırıcı testler
- Basit gecikmeler. Yani normalin varyantı olarak isimlendirilen, normal gelişimin biraz daha farklı şekilde ilerlemesi
- Cevap vermeyen ya da cevabı uygunsuz olan çocuklarda işitme testinin yapılması ve çocuğun herhangi bir işitme problemi ya da konuşma problemi olup olmadığı
- Yeterli bilgiyi alamayan ve öğrenme zorluğu yaşayan çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Kişilik bozuklukları
- Hiperleksi
Bunlar her ne kadar dışlansa da, çocukta hem psikolojik bozukluk hem de otizim beraber olabilir.
Otizmin Tedavisi
Otizm “kronik” bir durumdur ve yaşam boyu sürer. İnsanlar nadiren veya asla “iyileşmez”. Otizmin tüm belirtilerini ortadan kaldırmak, tedavi etmek yapabileceğimiz bir şey değildir. Terapilerde hedefimiz otistik bireyin günlük işlevselliğini, yaşamını idame ettirebilmesi için, kendini gerçekleştirebilmesi için ona uygun olan destek sistemlerini harekete geçirmektir. Çocuğun ilgi alanın ne olduğu, nasıl desteklenmesi gerektiği keşfedilir. Otizim korkutucu olması gereken bir şey değil. Zorlukları olsa da doğru destekler sağlandığı zaman, güvende hissettiği ve anlaşıldığını bildiği zaman kendi potansiyelleri dahilinde istedikleri gibi bir hayat yaşama şansını elde edebilirler. Otizmli çocuğu desteklerken aslında aileleri de destekleriz.
Uzman Psikolog/Pedagog ve Aile Terapisiti
