İş Görüşmesi Adabı ve Başarılı Bir Mülakat

İş görüşmesi adabı ve başarılı bir mülakat olmazsa, özgeçmiş hazırlamak, olası işverenleri araştırmak, referanslarınızı hazırlamak ve bağlantılar kurmak için harcadığınız tüm saatler boşa gider. İş görüşmesinin iki amacı vardır; birincisi, dürüst bir şekilde, kendinizi olabildiğince olumlu bir şekilde tanıtmak. İkincisi, başvurduğunuz işin, organizasyonun ve topluluğun sizinle iyi bir uyum içinde olup olmadığını belirlemekdir.

Tipik bir işveren mülakat sonuçları; 20 mülakat, 16 ret, 4 takip, 3 teklif, 1 kabul şeklindedir diyebiliriz.

İş Adayının Sorumlulukları

• Dürüst olup doğru bilgiler vermek
• Yalnızca gerçekten çalışmak istenilen kuruluşlarla görüşme yapmak
• Programlara uymak.
• İş teklifleri konusunda işverenleri bekletmemek
• Bir iş teklifini iyi niyetle kabul etmek
• İşe alım görevlilerine (kampüs, özel, vb.) bir pozisyonu kabul ettiğinizi bildirmek.
• Başka bir pozisyonu kabul ettikten sonra sizi işe almayı düşünen diğer işverenleri bilgilendirmek.
• İşveren masraflarınızı ödemeyi kabul ettiyse meşru masraflarınızın geri ödenmesini talep etmek.

İş Görüşmesi Başarısını Neler Belirler?

• İletişimsel yetenekler
• Mülakat yapan kişiyle kişilik uyumu veya “uyum”
• Motivasyonel başarılar
• İş becerisi eşleşmesi ve ilgili iş deneyimi
• Liderlik yeteneği
• Kişilik yapısı (dışa dönük)
• Hırs, motivasyon, yaratıcılık ve zeka
• Takım çalışması yetenekleri
• İnisiyatif ve sorumluluklar
• Uyum sağlama
• Çalışma alışkanlıkları
• Üniversite not ortalaması
• Alınan belirli dersler

Çoğu işveren, yeni çalışanları işe alırken en önemli şeyin iyi iş ahlakı (örneğin güvenilirlik, iyi bir tutuma sahip olmak, uygun giyinmek ve kibar olmak) olduğunu belirtir.

Dış Görüntü

İlk izlenim kritik öneme sahiptir. Başka bir ilk izlenim yaratma şansınız asla olmaz. Yeni yıkanmış veya deodorantlı duş almış olmak, temiz dişler ve ağız gargarası, minimum kolonya, doğal görünümlü makyaj, aşırı stil veya renk içermeyen iş saç stili, taze saç kesimi veya stili, düzgünce kesilmiş saç veya sakal, minimum takı, en azından temizlenmiş ve kesilmiş manikürlü tırnaklar, sakız çiğnememek dikkat edilmesi gerekenlerdir.

Gardıroplar

• İşe başvurulan belirli kültürün kıyafet yönetmeliğine göre giyinin. Kültürler coğrafi konuma ve mesleğe göre değişir. Bir işverenin iş yerine yapılan mülakat öncesi ziyaret, kıyafet yönetmeliğinin parametrelerini ortaya çıkaracaktır. Modanın öncüsü olarak görülen şey, mülakatlar ve iş kıyafetleri için uygun olmayabilir.
• Muhafazakar giyin – Moda çılgınlıklarından, cesur desenlerden, renkli gözlüklerden ve aşırı aksesuardan kaçının.
• Gardırop rengini en aza indirin.
• Temizlenmiş ve cilalanmış ayakkabılar olmalı
• Kaliteli kıyafetler
• Profesyonelce temizlenmiş ve ütülenmiş kıyafetler
• Kırışmaya dayanıklı satın alın – Kolu elinizle buruşturup ardından orijinal şekline geri dönüp dönmediğine bakarak belirlenebilir.
• Gözlüklerinizin temiz olduğundan emin olun.

Erkek Gardırobu

• Erkekler spor ceketler yerine takım elbise giymelidir (genel iklim çok daha rahat olmadığı sürece).
• Takım elbise koyu renkli (mavi, gri veya antrasit), tek düğmeli, iyi dikilmiş, güncel stilde, düz veya ince çizgili olmalıdır.
• Beyaz uzun kollu gömlek
• İpek kravat – polyester kravatlar ipek kravatlar kadar iyi durmaz
• Diz üstü çoraplar (bacak bacak üstüne attığınızda cildiniz görünmez
• Koyu renkli, cilalı elbise ayakkabıları – Muhafazakar ayakkabılar ve tokalar giyin (örneğin kovboy çizmeleri veya büyük kemer tokaları olmamalı).
• Mülakat öncesinde küpelerinizi, burun halkanızı, dil çivinizi vb. çıkarın.

Kadın Gardırobu

• Diz hizasına veya alt etek ucuna kadar uzanan terzi dikimli takım elbise (mavi, gri veya antrasit) uygundur. Ancak kadınlar uyumlu bir ceket ve etek giyebilirler.
• Hoş ve rahat bir kıyafet seçin.
• Takım elbiseyi tamamlayan bir bluz seçin.
• Modaya değil kaliteye odaklanın.
• Nötr/muhafazakar çoraplar
• Sivri topuklu olmayan, koyu, kapalı burunlu ayakkabılar
• Düşük yakadan kaçının
• Uzun tırnaklardan kaçının ve tırnak cilanız için sade bir renk kullanın.
• Profesyonel giyindiğiniz sürece kadınsı giyinmeniz sorun değil.

Beden Dili

Duruş çok önemlidir. İyi duruş genellikle güven, canlılık, uyanıklık, dayanıklılık vecoşkunun bir göstergesi olarak anlaşılır. Kötü duruş, güven eksikliği, çekingenlik, can sıkıntısı, yorgunluk, donukluk, umutsuzluk ve teselli olarak anlaşılır. Kambur durmayın! Gevşek bir el sıkışma veya eklem gıcırdatma hareketi yapmayın. Geçmiş işlerle ilgili olarak “Çalıştığım yerden gurur duyuyorum” diyen olumlu bir vücut dili sergileyin

Konuşma Biçimi

Ses seviyesi çok yüksek veya alçak olmamalıdır. Söylediklerinizi tekrarlamanızı isterlerse, konuşun! Cevapları aceleye getirmeyin, ancak sürüklemeyin de. Tekdüze tartışmalardan kaçının, inişler ve çıkışlarda farklılıklar ekleyin. Tekrarlanan kelime ve ifadeleri ortadan kaldırın – “Şey, ah, bilirsin, tamam”. Gülme uygun şekilde kullanılmalıdır. Sinirlilik genellikle insanları çok ciddileştirir – rahatlayın ve gülümseyin.

Jestler

• Ağzınızı kapatmayın veya gözlerinizi ovuşturmayın – aldatma olarak algılanır.
• Boynunuzu kaşımaktan, kıpırdamaktan veya yakanızı çekmekten kaçının – belirsizlik olarak algılanır.
• Başınızı ellerinizin üzerine koymayın, parmaklarınızı veya ayaklarınızı vurmayın – can sıkıntısı olarak algılanır.
• Kollarınızı kavuşturup bacak bacak üstüne atmayın – savunmacı veya olumsuz olarak algılanır.
• Gösterişli jestlerden ve jest yapmamaktan kaçının.

İş Görüşmesinde Yapılması Gerekenler

• Görüşmeye hazırlanarak gidin. Kuruluşun amacını, güçlü yanlarını, misyon ve vizyonunu, sorunlarını, başlıca ürün veya hizmetlerini, rakiplerini, kuruluştaki kilit kişilerin adlarını, kuruluşla ilgili güncel haberleri bilin.
• Nasıl değerli olabileceğinizi bilin.
• Alanınıza özgü dili, yani ticari jargonu öğrenin.
• Görüşmedeki diğer kişilerin istemesi durumunda üç tane fazladan özgeçmiş getirin. Arabada (veya evrak çantanızda) fazladan özgeçmiş ve referans listesi bulundurun. Mülakata girmeden önce özgeçmişinizi dikkatlice inceleyin.
• Çalışmalarınızın örneklerini getirin.
• Mülakata girmeden önce tuvalete gidin.
• Uygun şekilde giyinin – organizasyondaki insanların giyindiği şekilde.
• Hangi noktaları vurgulamak istediğinizi bilin.
• İçgörülü sorular sormaya hazır olun.
• Becerilerinizi, ilgi alanlarınızı, enerjinizi ve başarılarınızı iyi satın. Kariyer hedeflerinizi, becerilerinizi ve başarılarınızı organizasyonla ilişkilendirin.
• Soruları dikkatlice dinleyin ve yalnızca sorulanlara yanıt verin. Kalıplaşmış konuşmalar yapmayın.
• Alanınızın maaş aralığını ve kabul edeceğiniz asgari tutarı bilin.
• Gerçek soruyu yanıtlayın – Sizi neden işe almalılar?
• Cevaplamak istemediğiniz on soruluk bir liste yapın. Ardından soruları dikkat ve beceriyle yanıtlayabildiğinizden emin olun. Örn. “Transkriptinizde bu ‘F’ neden?”
• Mülakatı olabildiğince kişiselleştirin. Mülakatı yapan kişinin adını söyleyin.
• Coşkulu olun.
• Hava durumu gibi tarafsız bir konu üzerinde yakınlık kurun.
• Irk, din ve siyaset tartışmalarından kaçının.
• Sadakat gösterin. Eski işverenleriniz ve meslektaşlarınız hakkında asla kötü konuşmayın.
• Aldığınız teklifleri tartışmaktan kaçının.
• Herkese nazik davranın. Resepsiyonistler veya sekreterler sizi eleyebilir.
• Göz teması kurun.
• Minimum miktarda malzeme getirin. Mülakata ne kadar çok şey götürürseniz, özellikle el sıkışırken o kadar çok şeyle uğraşmanız gerekir.
• Sıkı bir şekilde el sıkışın. Elinizi uzattığınızdan emin olun. Karşınızdakinin eklemlerini sıkmayın.
• Mülakatın hemen ardından bir teşekkür notu gönderin. Sadece birkaç satır olması gerekir, ancak imajınızı geliştirecek bir şey eklediğinizden emin olun – belki de mülakat sırasında ortaya çıkmayan güçlü yönlerinizden biri. Kuruluşta çalışma isteğinizi ifade edin.

İş Görüşmesinde Yapılmaması Gerekenler

• Geç gelmeyin. Doğru adresi ve uygun katı doğrulamak ve nefes nefese ve dağınık bir şekilde gelmemek için erken gelin. Ancak, görüşmeden yaklaşık beş dakika öncesine kadar gerçek ofise/iş yerine girmeyin.
• Geç kalacağınızı düşünüyorsanız durun ve arayın.
• Dürüst olun.
• Öğle yemeği görüşmesi olmadığı sürece yiyecek veya içecek kabul etmeyin. Öğle yemeği görüşmesiyse basit yiyecekler sipariş edin.
• Alkollü içecek içmeyin (örneğin, öğle yemeği görüşmesi). Potansiyel işvereniniz içki içse bile, yine de geçin. Hiç içmediğiniz izlenimini yaratmak zorunda değilsiniz. Sadece “Şimdi değil, teşekkürler.” deyin.
• Sigara içmeyin. Bir araştırmada yöneticilere, “İki iş adayı arasında seçim yapmak zorunda kalsaydınız, her biri işi yapmaya eşit derecede uygun olsa, ancak biri sigara içiyor ve diğeri içmiyorsa, hangisini seçerdiniz?” diye soruldu. Bu yöneticiler sigara içmeyeni on beşte bir oranında seçtiler.
• Mülakata yanınızda birini getirmeyin – resepsiyonistin dikkatini dağıtır ve özellikle mülakat uzun sürerse sizin dikkatinizi dağıtabilir.
• Mülakat yapan kişi bir kelimeyi yanlış telaffuz ederse onu düzeltmeyin. Mülakatın geri kalanında kelimeyi kullanmaktan kaçının.
• Mülakat yapan kişinin masasındaki materyalleri okumayın.
• Kuruluşun ne yaptığını sormayın.
• Not getirmeyin ve okumayın. Not almayın.
• Saatinize bakmayın (saat takmayın, o zaman baştan çıkarılmazsınız).
• Kendi düşüncelerinizde kaybolmayın.
• Uzun, dolambaçlı yanıtlar vermeyin. Sorulmayan bir soruyu cevaplamayın.
• Konuşmayı tekelleştirmeyin veya görüşmenin kontrolünü ele geçirmeyin.
• Sözünü kesmeyin.
• “Evet” diyen biri olmayın. Görüşmeyi yapan kişi yaptığınız bir yorumla aynı fikirde değilse, haklı olduğunuza kesinlikle inandığınız sürece, nazikçe duruşunuzu koruyun.
• Bilmediğiniz şeyleri biliyormuş gibi davranmayın. Her zaman cevabını bilmediğiniz sorular olacaktır.
• Bu beklenen bir durumdur. Cevabını bilmiyorsanız, bunu söyleyin.
• Sinirlenmeyin – bazı görüşmeler, baskı altında nasıl performans gösterdiğinizi görmek için tasarlanmış stres görüşmeleridir.
• Görüşmeyi yapan kişinin adını unutmayın. Görüşmeyi yapan kişinin adını, adını hatırlamanıza yardımcı olması için el sıkışırken söyleyin.
• İşe olan ihtiyacınıza odaklanmayın.
• Kuruluşun tüm cevaplarına sahip olduğunuzu belirtmeyin.
• Ticari sırları ifşa etmeyin.
• Sadece oturup görüşmecinin soru sormasını beklemeyin.
• Görüşmeden sonra oyalanmayın.

İstihdam olanakları hakkında bilgi almak için doğrudan yöneticiler veya amirlerle iletişime geçiyorsanız genellikle en yoğun gün olduğu için Pazartesi günü temas kurmayın. Cuma günlerinden de kaçınmaya çalışın çünkü bu günler genellikle insanların yarım kalan işlerini tamamladıkları günlerdir.

Mülakat Türleri

Eleme Görüşmesi

Bir kuruluşla yapılan ilk görüşme genellikle bir eleme görüşmesidir. Bu, bir kariyer fuarında veya kuruluşta Personel Departmanı uzmanı tarafından gerçekleştirilebilir. Eleme görüşmesinde tanışmalar, tarafsız konularda tartışmalar içeren bir ilişki kurma ile başlar. Nitelikleriniz hakkında soruları yanıtlamanız beklenir. Kuruluş hakkında önce görüşmeci bilgi sunar ve ardından başvuranın soru sorma fırsatı olur. Kapanış yapılır.

Grup Görüşmeleri

Bir grup insan tarafından görüşmeye alınmak, görüşme sürecinin herhangi bir aşamasında gerçekleşebilir. Genellikle (1) zamandan tasarruf etmek, (2) baskı altında nasıl performans gösterdiğinizi görmek ve (3) organizasyon içindeki uyumunuzla ilgili birden fazla bakış açısı elde etmek için kullanılır. Grup görüşmeleri genellikle süreklilikten yoksundur çünkü gruptaki farklı kişiler farklı niteliklerle ilgilenebilir, farklı gündemlere sahip olabilir ve farklı etkileşim stillerine sahip olabilir. Ayrıca, siz hala başka birinin sorusunu yanıtlıyorken sorular sorabilirler.

Bazen, grupta bir düşman olarak atanan bir kişi olacaktır. Sinirlenmeyin – bu sadece nasıl tepki vereceğinizi görmek için bir test olabilir. Tüm görüşmecilerle göz teması kurun.

Bahar Erden

Uzman Psikolog ve Aile Danışmanı

Kaynak

Effective Job Search Strategies©1999